απόγονοι της οικογένειας του Καπετάν Μιχάλη Κουρμούλη,των κρυπτοχριστιανών, που μετά
το 1824 διασκορπίστηκαν στην περιοχή
του Αγίου Βασιλείου και τωνΣφακίων. Όπως και πολλοί άλλοι Κρητικοί δεν υπέφεραν τα βασανηστήρια και τους βιασμούς και φόνους και αναγκάστηκαν να τουρκέψουν. Αναφέρεται ότι η οικογένεια Κουρμούλη αλλαξοπίστησε το 1680. Διατήρησαν, όμως, κρυφά τη Χριστιανική θησκεία τους, διατήρησαν τα χριστιανικά ονόματα μεταξύ τους και επίσημα ήταν γνωστοί με τα τούρκικα ονόματα που τους έδωσαν.
Ότι αναφέρεται για τους Κουρμούληδες είναι μετά την επανάσταση του1821.
Τότε το γένος των Κουρμούληδων αριθμούσε 100 οικογένειες.
Σπουδαιότερα μέλη της οικογένειας ήταν: ο Μιχαήλ, γνωστός με το τούρκικο όνομα Χουσεϊν και ο αδερφός του, Γεώργιος - Γιουσούφης. Ήταν οι ευπορότεροι της Μεσαράς σε κτήματα και ζώα, προστάτες των καταπιεζόμενων χριστιανών και τιμωροί των Τούρκων βασανιστών. Γι`αυτό τους κατηγορούσαν συχνά , οι τούρκοι στις τουρκικές αρχές, για φόνους Τούρκων. Το Μιχαήλ Κουρμούλη είχε μυήσει στη Φιλική Εταιρεία λίγους μήνες πριν να εκραγεί η επανάσταση, ο ιεροδιάκονας Γρηγόριος Καλονάς. Αμέσως τάχτηκε ανεπιφύλακτα στην υπηρεσία της Επανάστασης. Κατόρθωσε να διασώσει από τη σφαγή 1200 Χριστιανούς της Μεσαράς, τους οποίους έστειλε με δυο πλοία στα Σφακιά.
Όμως απογοητευμένος από την αποτυχία των αγώνων της Κρήτης, ο Μιχαήλ Κουρμούλης ακολούθησε τον Εμ. Τομπάζη, ο οποίος τον έφερε στο σπίτι του , στη Ύδρα, όπου και πέθανε, το 1824, σε ηλικία 59 χρόνων.
Ο Κουσές έχει πανελλαδικά ιστορικό ενδιαφέρον, αλλά πολυ περισσότερο για μας τους Κουρμούληδες.
Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 130 μ. στους βόρειους πρόποδες των Αστερουσίων, έχει πανοραμική θέα προς την πεδιάδα της Μεσαράς, στα Νοτιοδυτικά της οποίας βρίσκεται, υπήρξε το φαίουδο της οικογένειας των Κουρμμούληδων. Οι δυο ξακουστοί πύργοι τους σώζονται ακόμη και σήμερα, με την εκκλησία (κατακόμβη) της Αγίας Πελαγίας, όπου εκτελούσαν κρυφά τα θρησκευτικά τους καθήκοντα και μυστήρια της Χριστιανικής πίστης. Κατα την παράδοση εδώ λειτούργησε το κρυφό σχολειό.